.NET, Entity Framework ve LINQ ile Veritabanı İşlemleri

Giriş

Günümüz yazılım geliştirme dünyasında, veritabanı işlemleri hemen her uygulamanın temelini oluşturur. Veritabanı yönetim sistemleri (VTYS) ile etkileşim kurmak, verileri depolamak, sorgulamak ve güncellemek, geliştiricilerin sıklıkla karşılaştığı görevlerdir. Ancak, geleneksel SQL sorguları yazmak ve veritabanı şeması ile uygulama kodunu senkronize tutmak zaman alıcı ve hataya açık bir süreç olabilir. İşte bu noktada, Nesne-İlişkisel Eşleme (Object-Relational Mapping – ORM) kavramı devreye girer. ORM, veritabanı tablolarını nesneler olarak temsil ederek, yazılımcıların SQL yerine kendi programlama dillerinin sözdizimini kullanarak veritabanı işlemleri yapmasına olanak tanır. Bu makalede, ORM’nin ne olduğunu, .NET dünyasının popüler ORM aracı Entity Framework’ü ve LINQ (Language Integrated Query) kullanarak veri sorgulamanın nasıl yapıldığını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Ayrıca, Entity Framework ile C# kullanarak basit bir kullanıcı yönetim sistemi örneği üzerinden konuları somutlaştıracağız.

ORM (Object-Relational Mapping) Nedir?

ORM, adından da anlaşılacağı gibi, nesne yönelimli programlama (OOP) ile ilişkisel veritabanları arasındaki uyumsuzluğu gidermeyi amaçlayan bir programlama tekniğidir. İlişkisel veritabanlarında veriler tablolar, sütunlar ve satırlar halinde düzenlenirken, OOP’de veriler nesneler, özellikler ve metotlar şeklinde temsil edilir. ORM, bu iki farklı dünya arasında bir köprü kurar. Veritabanındaki tabloları sınıflara, sütunları özelliklere ve satırları nesnelere eşler. Bu sayede geliştiriciler, SQL sorguları yazmak yerine, kendi programlama dillerinde (örneğin C#) nesnelerle çalışarak veritabanı işlemlerini gerçekleştirebilirler.

ORM’nin sağladığı başlıca avantajlar şunlardır:

• Daha hızlı geliştirme: SQL sorgularıyla uğraşmak yerine, nesnelerle çalışmak kod yazımını hızlandırır.
• Daha az hata: ORM, SQL sorgularındaki tipik hataları (sözdizimi hataları, tip uyumsuzlukları vb.) otomatik olarak engeller.
• Daha okunabilir kod: Nesne yönelimli kod, SQL sorgularına göre genellikle daha okunabilir ve anlaşılırdır.
• Veritabanı bağımsızlığı: Çoğu ORM aracı, farklı veritabanı sistemlerini (örneğin, SQL Server, MySQL, PostgreSQL) destekler. Bu sayede, veritabanı sistemini değiştirmek gerektiğinde kodda büyük değişiklikler yapmaya gerek kalmaz.
• Bakım Kolaylığı: Veritabanı şemasında yapılacak değişiklikleri, ORM tarafından yönetilen sınıflara yansıtarak, kodun güncel kalmasını kolaylaştırır.

ORM’nin Dezavantajları:

• Performans: Yanlış yapılandırma veya kullanım durumlarında ORM, manuel SQL sorgularına göre daha yavaş çalışabilir.
• Öğrenme Eğrisi: Özellikle karmaşık senaryolarda, ORM araçlarının konfigürasyonu ve kullanımı zaman alabilir.

Entity Framework ile Veritabanı İşlemleri

Entity Framework, Microsoft tarafından .NET platformu için geliştirilen popüler ve güçlü bir ORM aracıdır. Entity Framework, veritabanı ile uygulama kodu arasındaki iletişimi sağlamak için çeşitli yaklaşımlar sunar:

• Database First: Mevcut bir veritabanı şemasından yola çıkarak Entity Framework modelini (sınıflar ve eşlemeler) otomatik olarak oluşturur.
• Model First: Önce Entity Framework modelini görsel bir tasarım aracıyla oluşturup, ardından bu modele uygun veritabanı şemasını otomatik olarak oluşturur.
• Code First: Veritabanı şemasını C# sınıfları (POCO – Plain Old CLR Objects) aracılığıyla tanımlar ve Entity Framework’ün bu sınıflara göre veritabanını oluşturmasını veya güncellemesini sağlar. Bu yaklaşım, günümüzde en çok tercih edilen yaklaşımdır çünkü geliştiricilere en fazla esnekliği ve kontrolü sağlar.

Entity Framework, veritabanı işlemlerini gerçekleştirmek için DbContext sınıfını kullanır. DbContext, veritabanı bağlantısını yönetir, sorguları yürütür, değişiklikleri izler ve veritabanına kaydeder. DbSet<T> ise veritabanındaki bir tabloyu temsil eden sınıftır. T yerine, tablodaki verilere karşılık gelen sınıf (Entity) yazılır.

LINQ ile Veri Sorgulama

LINQ (Language Integrated Query), .NET dillerine (C#, VB.NET) entegre edilmiş güçlü bir sorgulama dilidir. LINQ, sadece veritabanı sorguları için değil, aynı zamanda koleksiyonlar (diziler, listeler vb.), XML belgeleri ve diğer veri kaynakları üzerinde de sorgulama yapmayı sağlar. LINQ, SQL benzeri bir sözdizimi veya metot tabanlı bir sözdizimi ile kullanılabilir.

Entity Framework ile birlikte LINQ kullanmak, veritabanı sorgularını C# kodu içerisinde yazmayı son derece kolaylaştırır. LINQ sorguları, Entity Framework tarafından otomatik olarak SQL sorgularına dönüştürülür ve veritabanında çalıştırılır. Elde edilen sonuçlar, yine C# nesneleri olarak uygulamaya geri döner.

Örnek: C# ve Entity Framework ile Kullanıcı Yönetim Sistemi

Basit bir kullanıcı yönetim sistemi örneği üzerinden, Code First yaklaşımıyla Entity Framework’ü ve LINQ’yu nasıl kullanabileceğimizi görelim. İlk adım olarak, kullanıcı bilgilerini tutacağımız User sınıfını tanımlayalım:

public class User
{
public int Id { get; set; }
public string Username { get; set; }
public string Password { get; set; }
public string Email { get; set; }
public bool IsActive {get; set;}
}

Ardından, DbContext sınıfından türeyen UserDbContext sınıfımızı oluşturalım:

public class UserDbContext : DbContext
{
public DbSet<User> Users { get; set; }

protected override void OnConfiguring(DbContextOptionsBuilder optionsBuilder)
{
optionsBuilder.UseSqlServer(@”Server=(localdb)\mssqllocaldb;Database=UserManagementDb;Trusted_Connection=True;”);
}
}

protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
modelBuilder.Entity<User>()
.HasKey(u => u.Id);

modelBuilder.Entity<User>()
.Property(u => u.Username)
.IsRequired()
.HasMaxLength(50);
}

Bu kod, UserDbContext sınıfının SQL Server veritabanına bağlanmasını ve User sınıfının özelliklerini(Username,Password) tablo sütunlarına eşlemesini sağlar. Migration oluşturmak için Package Manager Console’dan şu komutlar kullanılır:

Add-Migration InitialCreate

Update-Database

Bu komutlar, User sınıfına göre veritabanında bir tablo oluşturur ve veritabanını günceller. Artık kullanıcı ekleme, silme, güncelleme ve listeleme işlemlerini Entity Framework ve LINQ ile kolayca yapabiliriz:

• Kullanıcı Ekleme:

using (var context = new UserDbContext())
{
var newUser = new User { Username = “john_doe”, Password = “password123”, Email = “[email protected]” };
context.Users.Add(newUser);
context.SaveChanges();
}

• Kullanıcı Listeleme (LINQ ile):

using (var context = new UserDbContext())
{
var activeUsers = context.Users.Where(u => u.IsActive).ToList();

foreach (var user in activeUsers)
{
Console.WriteLine($”Username: {user.Username}, Email: {user.Email}”);
}
}

Bu basit örnekte, kullanıcıları aktiflik durumlarına(getActive) göre filtreledik ve bilgilerini ekrana yazdırdık.

Sonuç

ORM (Object-Relational Mapping), nesne yönelimli programlama ile ilişkisel veritabanları arasındaki boşluğu dolduran güçlü bir tekniktir. Veritabanı işlemlerini nesneler üzerinden yaparak, geliştirme sürecini hızlandırır, kod okunabilirliğini artırır ve hata olasılığını azaltır. Entity Framework, .NET ekosisteminde bu tekniği başarıyla uygulayan, esnek ve kullanımı kolay bir ORM aracıdır. Code First, Model First ve Database First gibi farklı yaklaşımları destekleyerek, her türlü projeye uyum sağlayabilir. LINQ (Language Integrated Query) ise, Entity Framework ile entegre çalışarak, C# kodu içerisinden veritabanı sorguları yazmayı son derece basit ve anlaşılır hale getirir.Veri tabanıyla yoğun olarak çalışan her .NET geliştiricisi, Entity Framework ve LINQ’yu öğrenerek üretkenliğini ve kod kalitesini önemli ölçüde artırabilir.